Diagnostyka w leczeniu endometriozy

Endometrioza (przerost błony śluzowej macicy) to choroba ginekologiczna dotykająca kobiet, która charakteryzuje się obecnością tkanki endometrium macicy (jest to tkanka, którą wyściełane jest wnętrze jamy macicy) w innych miejscach w ciele, w których naturalnie nie występuje. Skupiska komórek endometrium nazywane są ogniskami endometriozy - mogą one pojawiać się na jajnikach, jajowodach, więzadłach otaczających macicę oraz na zewnętrznej powierzchni macicy. Możliwe jest także pojawienie się endometrium w innych lokalizacjach, jak np. w pochwie, na otrzewnej, w pęcherzu oraz innych organach miednicy. W skrajnych przypadkach ogniska endometriozy wykrywane były nawet na płucach. Na ten moment dokładne przyczyny rozwoju endometriozy nie są do końca znane. Wiadomo, że na jej powstawanie mają wpływ zarówno czynniki genetyczne, środowiskowe jak i stan gospodarki hormonalnej. Choroba dotyka zarówno kobiety w okresie rozrodczym, jak i po menopauzie. Wykrywana może być także u dziewcząt przed wystąpieniem pierwszej miesiączki. Zdiagnozowanie endometriozy nie jest łatwe - na początku może ona bardzo długo pozostawać bezobjawowa, a w późniejszych etapach przejawiać się dolegliwościami które pokrywają się z objawami innych chorób - nieregularne miesiączki, bolesna owulacja, bardzo obfite krwawienia miesiączkowe, dolegliwości bólowe podczas kontaktów intymnych, ostre bóle w trakcie miesiączki, przewlekły ból w obrębie miednicy mniejszej, biegunki i zaparcia, ból przy defekacji a także takie nietypowe objawy jak bóle jelit i przewlekłe zmęczenie, niesugerujące potrzeby wizyty u lekarza ginekologa. Jak więc zdiagnozować tak nieoczywistą chorobę jaką jest endometrioza?

Dzięki dobrze przeprowadzonej rozmowie można wstępnie zdiagnozować schorzenie, zaplanować dalsze badania i leczenie. Podczas wywiadu lekarz zapyta o to, jak długo występują objawy, czy jakieś choroby zostały już wcześniej zdiagnozowane, jaki tryb życia prowadzi pacjentka i jakie leki przyjmuje. Lekarz ginekolog zada też standardowe pytania - o datę ostatniej miesiączki, czas jej trwania, długość cykli, obfitość krwawienia oraz dolegliwości bólowe.

1. Badanie palpacyjne

Badanie ginekologiczne przedmiotowe wewnętrzne (dwuręczne), które jest wykonywane na fotelu ginekologicznym. Lekarz ocenia pozycję, wielkość i ruchomość macicy. Jest to podstawowe badanie będące wstępem do dalszej diagnostyki.

1. Badanie ultrasonograficzne - jamy brzucha, dopochwowe, przezodbytnicze

Badanie USG jest przydatne w wykryciu guzów, torbieli jajników (w tym torbieli czekoladowych charakterystycznych dla endometriozy), ocenie ich wielkości oraz charakteru. Pomaga też wykryć ogniska endometriozy jeżeli są widoczne z punktu widzenia USG. Warto jednak pamiętać, że brak widocznej endometriozy na USG nie wyklucza choroby.

1. Rezonans magnetyczny - MRI

Podobnie jak badanie USG, jest to badanie obrazowe. W razie potrzeby lekarz wystawi skierowanie na rezonans miednicy mniejszej z kontrastem podawanym dożylnie. Rezonans jest badaniem bezpiecznym i nieinwazyjnym, jest w stanie bardzo dobrze zobrazować endometriozę jajnikową.

Badanie pozwalające ze stuprocentową pewnością zdiagnozować endometriozę. Laparoskopia polega na wprowadzeniu do jamy otrzewnowej specjalnego urządzenia z kamerą - laparoskopu - umożliwiającego wizualną ocenę tkanek i narządów. Podczas tego badania istnieje możliwość pobrania próbki tkanek w celu oceny histopatologicznej. Dzięki laparoskopii możliwe jest wykrycie zmian patologicznych, ocena stanu ich zaawansowania i na tej podstawie podjęcie decyzji o dalszym postępowaniu leczniczym.

Oprócz tego wykonywane są takie badania diagnostyczne jak badanie HSG - badanie radiologiczne pozwalające na ocenę drożności jajowodów oraz oznaczenie markera nowotworowego CA-125 we krwi - podwyższony poziom tego antygenu białkowego może świadczyć o schorzeniach ginekologicznych takich jak endometrioza, mięśniaki macicy czy stany zapalne miednicy mniejszej.

Proces diagnostyki endometriozy nie jest prosty i przysparza trudności nawet doświadczonym lekarzom. Przerost błony śluzowej macicy wymaga bowiem wnikliwej obserwacji klinicznej oraz wielopłaszczyznowych badań.